KARANLIK MADDE

KARANLIK MADDE

Stj. Av. Özhan A. Işık - 1 yıl önce - Genel - 440


Evrenimizdeki Ninjalar: Karanlık Madde

Ninja, Japonya’daki suikastçı kültüründen gelmektedir. Çoğunluk bu kişiler efendilerinin huzurundan kovulmuştur ve dağlarda yaşamaya başlamışlardır. Ninjalar samuraylara karşı üstünlük sağlamak için gizlilik, hız, çeviklik gibi temel unsurlar üzerinde kendilerini yoğunlaştırıp geliştirdiler.Bu gelişim zaman içinde Ninjutsu adında yeni bir dövüş dalını oluşturdu. 

Ninjalar hakkında kısa bilgi verdikten sonra bu kültürü karanlık madde ile neden özdeşleştirdiğimizi aşağıda karanlık maddeyi de tanımladığımızda anlayacaksınız.

Şimdi karanlık madde tanımına geçelim. Karanlık madde, elektromanyetik dalgalarla (gözle görülebilen ışık, radyo dalgaları vb.) etkileşime girmeyen ancak varlığını diğer maddeler üzerindeki kütleçekimsel etki ile belirlediğimiz maddelerdir. İlk olarak 1930 ‘lu yıllarda evrenimizdeki gök cisimlerinin yörüngelerinin hesaplanması sırasında tespit edemediğimiz bir matematiksel boşluk (hesaplamalarda yaklaşık %80’lik bir kısım tespit edilemedi) oluştu. Karanlık madde kavramı ilk olarak 1932’ de Jan Hendrik Oort ve 1933 yılında Fritz Zwicky tarafından öne sürülmüştür. Fritz Zwicky ‘nin bu gözlem ve iddiaları uzun bir süre dikkate alınmadı.

Kırk yıl sonra karanlık madde var olduğuna dair en büyük kanıt olan Sarmal Gök Ada Eğilimleri 1970 yılında Vera Rubin tarafından öne sürüldü. Bu kanıt da o dönemlerde ciddiye alınmamıştır ve yıllar sonra 2006 yılında, 150 milyon yıl önce gerçekleşmiş olan iki gök ada kümesinin çarpışması ile ilgili gözlem karanlık madde varlığına somut bir kanıt olmuştur. Bu gözlem sonucunda sıcak gazlar etkileşime girerek merkeze yaklaşırken, gök adalar ve karanlık madde etkileşime girmemiş ve merkezden uzak kalmıştır.

Aşağıdaki tabloda evrenimizde ne kadar karanlık madde bulunduğunun ve ne kadar karanlık enerjiden oluştuğunu yüzdesel oranda görünce hayretle içinde kalacaksınız.

Neden karanlık madde ve neden Ninja benzetmesi?

Karanlık maddeyi uzun yıllar boyunca tespit edemememizin sebebi tıpkı Ninjalar gibi çok iyi saklanmalarıdır. Çünkü karanlık madde ışık ile hiçbir şekilde etkileşime girmiyor ve bizde bunu cihazlarımız ile ölçemiyoruz. Gezegenler ve gök cisimlerinin yörünge hesaplarında ortaya çıkan kafa karıştırıcı bir boşluk ile karşılaşana kadar kimsenin karanlık maddeden haberi yoktu.

Karanlık maddeyi göremiyoruz ama var olduğunu nasıl biliyoruz?
1970 li yıllarda spiral galaksi incelemesi yapan gökbilimciler temel fizik kanunlarına dayanarak merkeze daha yakın olan cisimlerin galaksinin dış kısımda olan cisimlerine göre daha hızlı hareket edeceğini savunuyorlardı. Ancak gözlemleri sonucunda her iki konumdaki yıldızların aynı hızda hareket ettiklerini gördüler ve galaksilerin görünenden çok daha fazla kütle(madde) içerdiğini söylediler.

Günümüzde bir karanlık madde haritasına ve yüzdesel olarak miktarını hesapladık peki bunu nasıl ölçtük?

Albert Einstein evrendeki büyük hacimli cisimlerin bir yansıtıcı lens gibi ışığın sapmasında ve kırılmasında etkili olduğunu kanıtladı. Gökbilimcilerde buna istinaden ışığın galaksi kümeleri tarafından nasıl saptığını gözlemleyerek karanlık madde haritasını çıkardılar.

Karanlık madde ve karanlık enerji 

Yukarıdaki pasta dilimi grafiğinde belirtiğimiz gibi karanlık madde evrenin %23’ ünü oluşturur. Buna karşın %70 lik oranda evrenin enerjisi karanlık enerjinin hükmünde bulunmaktadır. Büyük patlama sonucu evrenimiz sürekli ve hızlı bir şekilde genişleme göstermektedir. Karanlık enerji ve karanlık maddeyi hesaplayamadığımız ve gözlemleyemediğimiz dönemlerde bu enerjini tükenip evrenin genişlemesinin aksine daralıp birbirlerine çekeceğini düşünmüşlerdi. Fakat yapılan araştırmalar gösterdi ki sanılanın aksine kat kat daha hızlı genişleyen bir evrenimiz var. Evrenin kütleçekimini yenmesinin tek bir sebebi oda kütleçekiminden daha fazla bir enerjinin var olduğudur. İşte bunu da karanlık enerji sağlar.

Son olarak özetle şunu söyleyebiliriz bu madde normal gaz bulutu şeklinde değil, bir anti madde de değil, bunlar bir kara delik de değil çünkü kara delikler normal madde gibi davranır ve son olarak ışık ile etkileşime girmiyorlar …tıpkı bir Ninja gibi evrenimizde var oluyorlar. Biz onları tam olarak anlayana kadar da gizliliklerini korumaya devam edecekler.

Bu konu hakkındaki detaylı bilgi için aşağıdaki kaynaklardan yararlanabilir ve bu konu ile bağlantılı Einstein’ın görelilik teorisinden faydalanabilirsiniz.

 

Kaynakça:

1-Dark Energy, Dark Matter | Science Mission Directorate (nasa.gov)

2-Karanlık Madde Nedir ve Nerede Gizleniyor? - Kozan Demircan (khosann.com)

3-Karanlık madde - Vikipedi (wikipedia.org)

4-Karanlık Madde Nedir? - Evrim Ağacı (evrimagaci.org)

5-Karanlık Madde Nedir, Ne Değildir? - Kozmik Anafor Astronomi Platformu

YORUMLAR
YAZAR
stj-av-ozhan-a-isik-1689080891.jpg

Stj. Av. Özhan A. Işık

Hukuk Mirasım Kurucu Ortağı , Hukuk ve Bilim makale içeriği üreticisi

ARA
REKLAM
EN ÇOK OKUNANLAR
BÜLTEN ABONELİĞİ

Son paylaşılan makalelerden, anında haberdar olmak için bültene katılın.

Sosyal Bağlantılar
hukukmirasim
hukukmirasim
hukukmirasim