Enes Eskin - 1 yıl önce - Tartışma - 415
Haklı Savaş Teorisi ve İslam’da Savaş yazımızda haklı savaş kavramının tarihsel gelişiminden ziyade genel çerçevede oturmuş hallerini yakın tarihte gerçekleşmiş olaylarla birlikte ele alıp yorumlayacağız.
Haklı Savaşa geçmeden önce savaş nedir bir bakalım. Savaş; ülkeler, hükûmetler, bloklar ya da bir ülke içerisindeki toplumlar, isyancılar veya milisler gibi büyük gruplar arasında gerçekleşen silahlı mücadeledir. Tanımda da göründüğü üzere büyük gruplar arasında gerçekleşen silahlı mücadele olarak açıklanmıştır.
Haklı Savaş
Haklı Savaş kavramını genel olarak şu şekilde tanımlayabiliriz; “Siyasal amaçlar doğrultusunda kuvvet kullanmanın ne zaman haklı görülebileceği ve böyle bir durumda bile kuvvet kullanımını sınırlamaya yönelik tüm düşünce ve pratikleri içeren geleneği ifade etmektedir.”[1]
Haklı Savaş geleneği iki ilke üzerine temellenmiştir. Bunlar jus ad bellum (savaşın haklılığı) ve jus in bello (savaşta haklılık) ilkeleridir. Bu ilkeler içinde de yer alan temel ölçütler vardır. Bunlar: Savaşın Haklılığı ilkesinde yer alanlar; haklı neden, otorite, niyet, son çare olarak başvurma, başarı şansı, oranlılık. Savaşta Haklılık ilkesinde yer alanlar ise; sivil dokunulmazlığı ve oranlılıktır.
İslam’da Savaş:
İslam’da Savaş ise ülke bütünlüğüne yönelen düşmanlık ve saldırıyı önlemek, barış için gerekli bütün şartların oluşmasını sağlamak, insan hak ve hürriyetlerini teminat altına almak için meşru görülmüştür.[2] İslam, savaşı çirkin olarak kabul etse de İslam Hukukunda “zaruretler, yasakları mübah kılar”[3] ilkesine dayanarak saldırıya uğranıldığında zaruri olarak meşru kılınmıştır.
Görüldüğü üzere İslam’da savaş sadece kendilerini koruma maksadıyla uygun görülmüştür. Bu konu ile ilgili daha detaylı araştırmalar için “MİLEL VE NİHAL inanç, kültür ve mitoloji araştırmaları dergisi cilt 8 sayı 3 Eylül – Aralık 2011” bakabilirsiniz.
Şimdi yakın tarihte gerçekleşmiş olaylara bakalım.
Bosna Savaşı
SSCB’nin dağılmasıyla Yugoslavya içinde ayrılmalar başladı. Hırvatistan’ın ayrılmasından sonra 29 Şubat – 1 Mart 1992’de Bosnalı Hırvatlar ve Bosnalı Müslümanlar bağımsızlık referandumu düzenlediler. Sonuç ise %99.7 ile bağımsızlık ilanı yönünde halk kararını verdi.
Bu olaydan sonra 14 Aralık 1995’e kadar sürecek Bosna Savaşı başladı. Bu savaşta temel olarak mücadele eden taraflar Bosnalılar ve Sırplardır. Bu savaş yakın tarihte gerçekleşen en kanlı savaşlardandır. Haklı Savaş ilkelerinin tamamen ihlal edildiği herhangi bir hukuki dayanağı olmayan bir savaştır. Bu savaş boyunca 100.000 ila 110.000 insanın öldüğü, 2.000.000 insanın ise yaşadıkları bölgeyi terk etmek zorunda kalmıştır. Bosna Savaşı başladıktan kısa bir süre sonra savaş durumunu geçip Sırpların Bosnalılara yönelik soykırımına dönüşmüştür.
İlerleyen günlerde yayınlayacağımız bir yazıda yine Bosna Savaşına değinecek ve BM’in tutumu ve fiili icraatlarına bakacağız.
Suriye İç Savaşı:
15 Mart 2011 tarihinde Dera bölgesinde bir grup genç rejim karşıtı gösteriler düzenlemeye başladı. 26 Nisan 2011’de Dera bölgesine Rejim Ordusu girdi. Rejim Güçlerinin silahlı müdahalesi sonucu aylarca sürecek bir kuşatma başladı. Bu kuşatmaların sonunda gösteriler silahlı isyan boyutunu aldı. Bunun sonucunda düzenli Rejim Güçlerine karşı düzensiz muhalif güçler arasında iç savaş başladı. Bugün hala bu savaş devam etmekte olup en az 6.500.000 insan ülkesini terk etmek zorunda kaldı. Çoğu sivil olmak üzere en az 400.000 insan ise hayatını kaybetti.
Göstericilere karşı orantısız güç kullanması sonucu silahlı isyana dönüşen Suriye İç Savaşı yukarıda bahsettiğimiz haklı savaş ilkelerine, İslam’da Savaş durumuna tamamen aykırıdır.
Kaynakça
MİLEL VE NİHAL inanç, kültür ve mitoloji araştırmaları dergisi cilt 8 sayı 3 Eylül – Aralık 2011
Aksu Ereker, Fulya, “Haklı Savaş”, Güvenlik Yazıları Serisi, No.18, Ekim 2019
https://tr.wikipedia.org/wiki/Sava%C5%9F
https://tr.wikipedia.org/wiki/Bosna_Sava%C5%9F%C4%B1
https://tr.wikipedia.org/wiki/Suriye_%C4%B0%C3%A7_Sava%C5%9F%C4%B1
https://tr.wikipedia.org/wiki/Suriye_%C4%B0%C3%A7_Sava%C5%9F%C4%B1
https://www.aa.com.tr/tr/dunya/suriyedeki-ic-savas-10uncu-yilini-geride-birakti/2175301#
[1] Aksu Ereker, Fulya, “Haklı Savaş”, Güvenlik Yazıları Serisi, No.18, Ekim 2019. S.2
[2] Bakara, 2/193; Enfâl, 8/39; Hac, 22/40; İbnü’l-Hümam, Kemalüddin Muhammed b. Abdilvahid, Fethu’l-Kadîr, Beyrut, ts., V, 445; Zuhaylî, Alakatü’d-Devliyye fi’l-İslam, Beyrut, 1987, s. 638. Bkz. Hattâb, Mahmud Şît, Komutan Peygamber-Hz. Peygamber’in Askeri Dehası-, çev. Ahmed Ağırakça, İstanbul, 1988, s. 17.
[3] Mecelle (Mecelle-i Ahkam-ı Adliye), Kontrol eden: Ali Himmet Berkî, İstanbul, 1985, md. 21.
1 yıl önce
1 yıl önce
1 yıl önce
Son paylaşılan makalelerden, anında haberdar olmak için bültene katılın.
