MARKSİZM ve KAPİTALİZM'E GÖRE ÖZGÜRLÜK

Enes Eskin - 1 yıl önce - Tartışma - 467

Marksizm’e Göre Özgürlük:

Karl Marx düşüncülerini, bulunduğu Almanya’da işçi sınıfına hitaben dile getirmiştir. Dile getirdiği bu düşüncelerde üretim ilişkilerini, burjuvazi ve devlet yapısını irdelemiştir. Marx’ a göre işçilerin haklarını sömüren burjuvazi ve devlet özgürlüğün önündeki engellerdir. Marx sömürülen yani özgürlüğü elinden alınan işçi sınıfının ya da halkın, özgürlüğünü bireysel hareket ederek kazanamayacağını ancak ve ancak toplum olarak hareket ederek kazanacaklarını belirtmiştir. Marx’ a göre bireysel özgürlük devrimci ruha giden yolda onay görür, yani sentezlemesinde toplumsal özgürlüğe ulaşmak için zorunlu olarak kabul eder ama onaylamaz. Yine Marx’ a göre burjuva ve devlet gücünü yani varlığını korudukça hiçbir zaman özgürlükten bahsedilemez. Burjuva ve devlet yıkıldığında yani devrim gerçekleştiğinde komünizm ile hayat bulan toplum özgür olacaktır.

Sonuç: Marx hiçbir zaman devrimin gerçekleşip toplumun özgürlüğüne kavuştuğunu göremedi. Kendisinden yıllar sonra Marksizm’ i benimsemiş olan V.I. Lenin, Marx’ ın Almanya’ daki işçi sınıfı için yaptığı çözümlemeyi kalkıp “tarım sınıfı olan Rusya’ da uygulamış” ve Marx’ ın düşüncelerinin tam aksine yok olması beklenen devlet çok daha merkezi ve güçlü bir hal almıştır. Nitekim özgür olması gereken halk daha da kötü bir duruma düşmüş, neredeyse köle olmuştur.

Kapitalizm’e Göre Özgürlük:

Kapitalizmin doğuşu ve yayılışı ile kişilerin sahip oldukları bireysel özgürlükler muazzam bir şekilde genişlemiştir. Bu genişlemenin nihayetinde bugün pek çok ülkenin de kullandığı siyasal yönetim olan demokrasi ortaya çıkmıştır. Ama Kapitalizm ile başlayan bu gelişmeler yine kapitalizm yüzünden sınırlanmıştır.

Kapitalizm’de özgürlüğün sınırlandırılmasını en net ekonomik alanlarda görürüz. İnsanların hayatlarını sürdürebilmesi içi gerekli olan malzemelere ulaşımını belirli şartlara indirgeyerek verilir. Örneğin yaşamak için gerekli olan besinleri almak için paraya ihtiyacımız vardır. Bu parayı da ancak kapitalizmin dayattığı yollarla kazanabiliriz. Bu dayatmaları insanlar kendi hür iradeleri ile değil mecbur oldukları için seçerler. Kapitalizm insanların önüne 2 seçenek sunar ya benim istediğim gibi (yani kapitalizmin kölesi olarak) yaşa ya da öl!

Yukarıda bireyler düzeyinde incelediğimiz özgürlüğü şimdi toplumsal düzeyde yani devletler üzerinden inceleyelim. Buraya en uygun örnek yine bizim ülkemiz Türkiye oluyor. Biraz geçmişe gidelim. 2. Dünya savaşı sonrası ABD, yıpranan ve zayıflayan devlet ekonomilerini (özellikle kendi ekonomisini) tekrar ayağa kaldırmak için bir dizi faaliyete geçmiştir. Bu faaliyetler arasında en çok bilinenleri Marshall Yardımları ve Truman Doktrinidir. Marshall Yardımları temelde ülkelerin ekonomik alanda kalkınmalarını desteklemek için yapılmıştır. Ama biraz derine inince görüyoruz ki bu sözde yardımlardan gelen fonlarla alınacak ürünlerin listesi, listedeki ürünlerin hangi fabrikalardan alınacağına kadar pek çok sınırlama mevcuttur. Bu noktada görüyoruz ki Kapitalist sistemde sadece bireylerin özgürlüğü değil devletlerin özgürlüğü de kısıtlanmaktadır. 

Sonuç: Kapitalizm çıkışında kişilerin ve toplumların özgürlük anlayışı açısından ileriye taşısa da zamanla girdiği döngüde yine kişilerin özgürlüğünü sınırlayan bir sistem olarak kalmıştır.

KAYNAKÇA:

PUSULA | Kapitalizmin özgürlük masalı- Evrim Şenöz

Yeni Başlayanlar İçin Kapital, Mike Wayne, Yordam Kitap

Davam- Necmettin Erbakan

Erik Olin Wright – Jacobin Dergisi

İnce, M. (2008), Liberal ve Marksist Özgürlük Anlayışlarının Karşılaştırılması, (yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Gazi Üniversitesi, Kamu Yönetimi Anabilim Dalı, Ankara (Türkiye)

Yıldız Silier - Özgürlük Yanılsaması Marks ve Rousseau - Yordam Kitap

Adam Schaff-Pyama P. Gaidenko Marksizm Varoluşçuluk ve Birey, De Yayınları

Devlet ve Devrim, V.I. Lenin, Yordam Kitap