HIRSIZLIK SUÇU

Eyyüp Çırakoğlu - 1 yıl önce - Ceza Hukuku - 272

Hırsızlık suçu Türk Ceza Kanunu’nun Malvarlığına karşı suçlar başlıklı 10. Bölümü ve 141-147. Maddelerinde düzenlenmektedir. Kanun koyucu bu maddeleri düzenlerken malvarlığını ve zilyetliği koruma saiki ile hareket etmiştir. 

Türk Ceza Kanunu 141. Maddeye göre: “Zilyedinin rızası olmadan başkasına ait taşınır bir malı, kendisine veya başkasına bir yarar sağlamak maksadıyla bulunduğu yerden alan kimseye bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası verilir.” TCK 141’de hırsızlık suçunun temel şekli düzenlenmiş; devamındaki altı maddede ise nitelikli hallere, ağırlaştırıcı ve hafifletici sebeplere yer verilmiştir. 

Suçun Maddi Unsurları

1. Fail-Mağdur

Hırsızlık suçu özgü suç niteliği taşımamaktadır. Bir diğer deyişle herkes bu suçun faili olabilir. Hırsızlık suçuna mağdur açısından bakılacak olursa sadece hayatta olan gerçek kişilerin bu suçun mağduru olabileceği, tüzel kişilerin ise bu suç için suçtan zarar gören olarak nitelendirilebileceği görülecektir. Buna mukabil bazı kişilere karşı işlenen hırsızlık suçu nitelikli hal kapsamında değerlendirilmektedir(TCK 142). Bu noktada değinilmesi gereken bir diğer husus ise hırsızlık suçunun ölülere karşı işlenemeyecek olmasıdır. Sözgelimi sokak ortasında yatan bir cesedin üzerinden ziynet eşyalarının alındığı bir durumda mağdur ceset değil cesedin mirasçıları olacaktır.

1. Konu

Hırsızlık suçunun konusunu kişinin kendisine ait olmayan taşınır mallar oluşturmaktadır. Bir nesneyi taşınır mal olarak niteleyebilmek için o nesnenin fiziki bir yapısının ve ekonomik değerinin yanında mal varlığı haklarının konusunu oluşturması gerekmektedir. Burada fiziki yapı konusunda bir parantez açmak gerekmektedir. Fiziki yapıya sahip olmayan hizmet ve haklara karşı işlenen suçlar TCK’nın kapsamı dışında değildir. Bu suçlar her ne kadar hırsızlık suçu sayılmasa da Türk Ceza Kanunu’nda farklı başlıklar altında yaptırıma bağlanmıştır. 

Başkasına ait hayvanlar da hırsızlık suçuna konu olabilmektedir. Buna mukabil sahipsiz olan herhangi bir şey diğer şartları sağlasa bile mülkiyete konu olmadığı için hırsızlık suçunun da konusunu oluşturmaya elverişli değildir. 

Elektrik enerjisi, doğalgaz ve su da abonelik esasına dayalı olması halinde hırsızlık suçunun konusu olmamaktadır. Bu gibi nesnelerden sahibinin izni olmaksızın yararlanmak hırsızlık suçunu değil Türk Ceza Kanunu 163. Maddede düzenlenen Karşılıksız Yararlanma suçunu oluşturmaktadır

1. Fiil

Hırsızlık suçunun maddi unsurlarından biri de fiildir. Kanun koyucu hırsızlık suçunun temel halini düzenlediği 141. Maddede “bulunduğu yerden alan” ifadesini kullanmaktadır. Burada almak fiilinden kasıt mağdurun zilyetliğine son verilmesidir. Mağdurun zilyetliğine son verildiği anda suçun icra hareketleri başlamış olmaktadır. Fail söz suça konu olan nesneyi kendi egemenliği altına soktuğu an da icra hareketleri tamamlanmış ve suç oluşmuş olacaktır.

Suçun Manevi Unsuru

Hırsızlık suçu  kasten işlenen bir suçtur. Kanunda taksirli hali düzenlenmediği için taksirle işlenmesi mümkün değildir. Bu noktada tartışma konusu suçun olası kast ile mi yoksa doğrudan kast ile mi işleneceği konusudur. Esasen kural olarak doğrudan kast ile işlenebilen suçların dolaylı kast ile de işlenmesi mümkündür. Buna mukabil kanun koyucu hırsızlık suçu için suçun temel halinin düzenlendiği 141. Maddede “kendisine veya başkasına bir yarar sağlamak maksadıyla” ifadesine yer vererek özel kastın varlığını aramıştır. Bu sebeple suç dolaylı kast ile işlenemeyecektir. Bir kişinin bir nesneyi sahipsiz veya kendisine ait zannederek bulunduğu yerden alması kastı ortadan kaldıracaktır. Bu sebeple böyle bir durumda cezai bir yaptırım söz konusu olmayacaktır.

Hırsızlık Suçuna Teşebbüs Mümkün Müdür?

Teşebbüs failin suç işleme kastı ile suçun icra hareketlerine başlaması ancak kendi elinde olmayan sebeplerle istediği sonucu elde edememesidir. TCK’nın 35.maddesine göre “Kişi, işlemeyi kastettiği bir suçu elverişli hareketlerle doğrudan doğruya icraya başlayıp da elinde olmayan nedenlerle tamamlayamaz ise teşebbüsten dolayı sorumlu tutulur.” Hırsızlık suçu için de teşebbüs mümkündür. Hırsızlık suçunun teşebbüs aşamasında kalması halinde öngörülen cezada indirime gidilecektir. 

Hırsızlık Suçunun Cezası Ne Kadar?

Hırsızlık suçunun temel halinin cezası Türk Ceza Kanunu 141. Maddede düzenlenmiştir. Bu maddeye göre hırsızlık suçunun temel halini işleyen fail bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Bunun yanında hırsızlık suçunun nitelikli hallerinde kanunun öngördüğü ceza miktarı değişiklik göstermektedir. 

Nitelikli Hırsızlık TCK Madde 142

Türk Ceza Kanunu 142. Madde Nitelikli Hırsızlık başlığını taşımaktadır. Madde metni ve öngörülen cezalar ise şu şekildedir: “(1) Hırsızlık suçunun;

Kime ait olursa olsun kamu kurum ve kuruluşlarında veya ibadete ayrılmış yerlerde bulunan ya da kamu yararına veya hizmetine tahsis edilen eşya hakkında,

 Halkın yararlanmasına sunulmuş ulaşım aracı içinde veya bunların belli varış veya kalkış yerlerinde bulunan eşya hakkında,

Bir afet veya genel bir felaketin meydana getirebileceği zararları önlemek veya hafifletmek maksadıyla hazırlanan eşya hakkında,

Adet veya tahsis veya kullanımları gereği açıkta bırakılmış eşya hakkında,

İşlenmesi hâlinde, üç yıldan yedi yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.

(2) Suçun;

Kişinin malını koruyamayacak durumda olmasından veya ölmesinden yararlanarak,

Elde veya üstte taşınan eşyayı çekip almak suretiyle ya da özel beceriyle,

Doğal bir afetin veya sosyal olayların meydana getirdiği korku veya kargaşadan yararlanarak,

Haksız yere elde bulundurulan veya taklit anahtarla ya da diğer bir aletle kilit açmak veya kilitlenmesini engellemek suretiyle,

Bilişim sistemlerinin kullanılması suretiyle,

Tanınmamak için tedbir alarak veya yetkisi olmadığı halde resmi sıfat takınarak,

Büyük veya küçük baş hayvan hakkında,

(Ek: 18/6/2014-6545/62 md.) Herkesin girebileceği bir yerde bırakılmakla birlikte kilitlenmek suretiyle ya da bina veya eklentileri içinde muhafaza altına alınmış olan eşya hakkında, İşlenmesi hâlinde, beş yıldan on yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.

Suçun, bu fıkranın (b) bendinde belirtilen surette, beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda olan kimseye karşı işlenmesi halinde, verilecek ceza üçte biri oranına kadar artırılır.(1) (3) Suçun, sıvı veya gaz hâlindeki enerji hakkında ve bunların nakline, işlenmesine veya depolanmasına ait tesislerde işlenmesi halinde, beş yıldan oniki yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. Bu fiilin bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, ceza yarı oranında artırılır ve onbin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur.

(4) (Ek: 6/12/2006 – 5560/6 md.) Hırsızlık suçunun işlenmesi amacıyla konut dokunulmazlığının ihlâli veya mala zarar verme suçunun işlenmesi halinde, bu suçlardan dolayı soruşturma ve kovuşturma yapılabilmesi için şikâyet aranmaz.

(5) (Ek: 18/6/2014-6545/62 md.) Hırsızlık suçunun işlenmesi sonucunda haberleşme, enerji ya da demiryolu veya havayolu ulaşımı alanında kamu hizmetinin geçici de olsa aksaması hâlinde, yukarıdaki fıkralar hükümlerine göre verilecek ceza yarısından iki katına kadar artırılır.

Suçun Gece Vakti İşlenmesi TCK Madde 143

Türk Ceza Kanunu’nun 143. Maddesi ise bir ağırlaştırıcı halden bahsetmektedir. Bu maddeye göre hırsızlık suçunun gece vakti işlenmesi halinde verilecek olan ceza yarı oranında artırılacaktır. 

Daha Az Cezayı Gerektiren Haller TCK Madde 144

Hırsızlık suçunun paydaş veya elbirliği ile malik olunan mal üzerinde ve bir hukuki ilişkiye dayanan alacağı tahsil amacıyla işlenmesi halinde ise daha az cezaya hükmolunacaktır. Bu durumlarda kanun koyucunun fail için öngördüğü ceza miktarı TCK 144. Maddede ifade edildiği üzere iki ay ila bir yıl arasında değişmektedir.

Malın Değerinin Az Olması TCK Madde 145

Hırsızlık suçuna konu olan malın değerinin az olması halinde cezada indirim yapılabileceği gibi suçun işleniş şekli de göz önüne alınarak ceza vermekten vazgeçebilme yetkisi kanun koyucu tarafından hakime verilmiştir. Bu husus Türk Ceza Kanunu 145. Maddede düzenlenmektedir. 

Kullanma Hırsızlığı TCK Madde 146

Türk Ceza Kanunu’nun 146. Maddesinin başlığı  “Kullanma Hırsızlığı”dır. İlgili maddeye göre Hırsızlık suçunun, malın geçici bir süre kullanılıp zilyedine iade edilmek üzere işlenmesi halinde, şikayet üzerine, verilecek ceza yarı oranına kadar indirilir. Ancak malın suç işlemek için kullanılmış olması halinde bu hüküm uygulanmaz.

Zorunluluk Hâli TCK Madde 147

Hırsızlık suçu bir zaruriyet neticesinde işlenmiş olabilir. Suçun ağır ve acil bir ihtiyacı karşılamak için işlenmesi durumunda da somut olayı şartlarına göre verilecek olan cezada indirim yapılabileceği gibi ceza vermekten vazgeçilebilmektedir. Bu husus TCK 147. Maddede düzenlenmektedir.