HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI

Enes Eskin - 9 ay önce - Ceza Hukuku - 155

HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI

Ceza Hukuku’nun son çare olması prensibi ile kişi hakkında bir cezaya hükmedilmesi neticesinde eğer unsurlarını sağlamışsa hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) kararı verilebilir. Elbette HAGB kararı verilebilmesi için Ceza Muhakemesi Kanunu’na göre hareket edilmektedir. Buna göre;

Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 231. Maddesinde HAGB müessesi düzenlenmiştir. CMK m. 231/5’e göre “Sanığa yüklenen suçtan dolayı yapılan yargılama sonunda hükmolunan ceza, iki yıl veya daha az süreli hapis veya adlî para cezası ise; mahkemece, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilir. Uzlaşmaya ilişkin hükümler saklıdır. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, kurulan hükmün sanık hakkında bir hukukî sonuç doğurmamasını ifade eder.” 

Buradan da anlaşılacağı üzere bir kişi işlediği her suç sonrasında HAGB müessesinden yararlanamamaktadır. Örneğin TCK m. 141’de düzenlenen hırsızlık suçundan dolayı yapılan bir yargılama sonucunda sanık hakkında 3 yıl hapis cezasına hükmedilmesi neticesinde kişi HAGB’den yararlanamaz. 

CMK m.231/6’ya göre; Hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilmesi için; 

a) Sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan mahkûm olmamış bulunması, 

b) Mahkemece, sanığın kişilik özellikleri ile duruşmadaki tutum ve davranışları göz önünde bulundurularak yeniden suç işlemeyeceği hususunda kanaate varılması, 

c) Suçun işlenmesiyle mağdurun veya kamunun uğradığı zararın, aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmesi, gerekir. 

Sanığın kabul etmemesi hâlinde, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilmez.

a bendine göre bir kişi daha öncesinde kasten yaralama, kasten öldürme, cinsel saldırı gibi suçlardan dolayı hüküm giydiyse HAGB’den yararlanamaz. b bendine göre sanık yargılama esnasında işlediği suçtan dolayı pişmanlık göstermiyorsa, beyanları ve davranışlarından aynı fiili veya başka bir suçu oluşturacak fiili işleyebileceği anlaşılıyorsa da HAGB’den yararlanamaz. c bendine göre ise sanık işlemiş olduğu suçtan dolayı örneğin hırsızlık suçundan dolayı oluşan zararı tazmin ederse veya çaldığı şeyi geri verirse HAGB hükümlerinden faydalanabilir. Sanık HAGB müessesini reddetmesi halinde de HAGB hükümleri uygulanamayacaktır. 

CMK m. 231/8’e göre; Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının verilmesi halinde sanık, beş yıl süreyle denetim süresine tâbi tutulur. Denetim süresi içinde, kişi hakkında kasıtlı bir suç nedeniyle bir daha hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilemez. Bu süre içinde bir yıldan fazla olmamak üzere mahkemenin belirleyeceği süreyle, sanığın denetimli serbestlik tedbiri olarak; 

a) Bir meslek veya sanat sahibi olmaması halinde, meslek veya sanat sahibi olmasını sağlamak amacıyla bir eğitim programına devam etmesine, 

b) Bir meslek veya sanat sahibi olması halinde, bir kamu kurumunda veya özel olarak aynı meslek veya sanatı icra eden bir başkasının gözetimi altında ücret karşılığında çalıştırılmasına,

c) Belli yerlere gitmekten yasaklanmasına, belli yerlere devam etmek hususunda yükümlü kılınmasına ya da takdir edilecek başka yükümlülüğü yerine getirmesine, karar verilebilir.

Denetim süresi içinde dava zamanaşımı durur.

CMK m. 231/10’a göre; Denetim süresi içinde kasten yeni bir suç işlenmediği ve denetimli serbestlik tedbirine ilişkin yükümlülüklere uygun davranıldığı takdirde, açıklanması geri bırakılan hüküm ortadan kaldırılarak, davanın düşmesi kararı verilir. 

Yani sanık hakkında yapılan yargılamada cezaya hükmedilmez.

CMK m. 231/11’e göre; Denetim süresi içinde kasten yeni bir suç işlemesi veya denetimli serbestlik tedbirine ilişkin yükümlülüklere aykırı davranması halinde, mahkeme hükmü açıklar. Ancak mahkeme, kendisine yüklenen yükümlülükleri yerine getiremeyen sanığın durumunu değerlendirerek; cezanın yarısına kadar belirleyeceği bir kısmının infaz edilmemesine ya da koşullarının varlığı halinde hükümdeki hapis cezasının ertelenmesine veya seçenek yaptırımlara çevrilmesine karar vererek yeni bir mahkûmiyet hükmü kurabilir.

CMK m. 231/12’ye göre; Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararına itiraz edilebilir. 

Söz konusu HAGB kararına itirazlar eğer kararı veren mahkeme Asliye Ceza Mahkemesi ise o adliyede bulunan Ağır Ceza Mahkemesi’ne, yoksa aynı yargı çevresinde bulunan Ağır Ceza Mahkemesi’ne, eğer kararı veren mahkeme Ağır Ceza Mahkemesi ise kendisinden sonra gelen numaralı Ağır Ceza Mahkemesi inceleyecektir.