CEZA MUHAKEMESİNDE KANUN YARARINA BOZMA

Enes Eskin - 9 ay önce - Ceza Muhakemesi Hukuku - 379

CEZA MUHAKEMESİNDE KANUN YARARINA BOZMA

5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’muzda olağanüstü kanun yolları üç ana başlık altında yer almaktadır. Bunlar “Olağanüstü İtiraz, Kanun Yararına Bozma ve Yargılamanın Yenilenmesi”dir. Biz bu yazımızda CMK madde 309’da düzenlenen, kanun yararına bozmayı inceleyeceğiz.

KANUN YARARINA BOZMA

Kanun yararına bozma, ilk derece mahkemesince, sulh ceza hakimliğince, infaz hakimliğince verilen kararlara kısaca istinaf veya temyiz incelemesi yapılmayan her türlü ceza muhakemesi alanına giren her kararın kesinleşmesinden sonra başvurulabilen olağanüstü bir kanun yoludur. Verilen karar veya hükmün, istinaf veya temyiz incelemesinden geçmeden kesinleşmesi durumunda hukuka aykırılık bulunduğunu öğrenen Adalet Bakanlığı tarafından kararın veya hükmün Yargıtay’ca bozulması istemi ile Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına yazılı olarak bildirilir veya bazı hallerde Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı re’sen başvurabilir. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı, Adalet Bakanlığı’nın istemlerini veyahut kesinleşen karar veya hükmün bozulması istemini ilgili Yargıtay Ceza Dairesi’ne verir. İlgili Yargıtay Ceza Dairesi istemi yerinde görürse kararı veya hükmü kanun yararına bozar. Bozma sebepleri CMK m. 309/4’te sayılmıştır. Yargıtay’ca kanun yararına bozulan karar veya hükme karşı karar veya hükmü veren makam/mercii direnemez.

CMK madde 309’da Kanun Yararına Bozma düzenlenmiştir. Buna göre;

“(1) Hâkim veya mahkeme tarafından verilen ve istinaf veya temyiz incelemesinden geçmeksizin kesinleşen karar veya hükümde hukuka aykırılık bulunduğunu öğrenen Adalet Bakanlığı, o karar veya hükmün Yargıtayca bozulması istemini, yasal nedenlerini belirterek Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına yazılı olarak bildirir. 

(2) Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı, bu nedenleri aynen yazarak karar veya hükmün bozulması istemini içeren yazısını Yargıtayın ilgili ceza dairesine verir. 

(3) Yargıtayın ceza dairesi ileri sürülen nedenleri yerinde görürse, karar veya hükmü kanun yararına bozar. 

(4) Bozma nedenleri: 

a) 223’üncü maddede tanımlanan ve davanın esasını çözmeyen bir karara ilişkin ise, kararı veren hâkim veya mahkeme, gerekli inceleme ve araştırma sonucunda yeniden karar verir.

b) Mahkûmiyete ilişkin hükmün, davanın esasını çözmeyen yönüne veya savunma hakkını kaldırma veya kısıtlama sonucunu doğuran usul işlemlerine ilişkin ise, kararı veren hâkim veya mahkemece yeniden yapılacak yargılama sonucuna göre gereken hüküm verilir. Bu hüküm, önceki hükümle belirlenmiş olan cezadan daha ağır olamaz. 

c) Davanın esasını çözüp de mahkûmiyet dışındaki hükümlere ilişkin ise, aleyhte sonuç doğurmaz ve yeniden yargılamayı gerektirmez. 

d) Hükümlünün cezasının kaldırılmasını gerektiriyorsa cezanın kaldırılmasına, daha hafif bir cezanın verilmesini gerektiriyorsa bu hafif cezaya Yargıtay ceza dairesi doğrudan hükmeder. 

(5) Bu madde uyarınca verilen bozma kararına karşı direnilemez.[1]”

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı tarafından bu yetkinin kullanılabilmesi tek bir halde düzenlenmiştir. “Hükümlünün cezasının kaldırılmasını gerektiriyorsa veyahut daha az ceza almasını gerektiriyorsa” Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı re’sen kanun yararına bozma yetkisini kullanabilecektir.

CMK madde 310’da Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısının Kanun Yararına Bozması düzenlenmiştir. Buna göre;

“(1) 309’uncu maddede belirtilen yetki, aynı maddenin dördüncü fıkrasının (d) bendindeki hâllere özgü olmak üzere ve kanun yararına olarak re'sen Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı tarafından da kullanılabilir. 

(2) 309’uncu madde gereğince Adalet Bakanlığı tarafından başvurulduğunda bu yetki, artık Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı tarafından kullanılamaz.[2]”

KAYNAKÇA:

5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu

5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu

Kunter N. OLAĞANÜSTÜ TEMYİZ KANUNYOLUNDA REFORM. Journal of Istanbul University Law Faculty. 1973; 38(1-4): 163-175.

Prof. Dr. Veli Özer Özbek, Doç. Dr. Koray Doğan, Dr. Öğr. Üyesi Pınar Bacaksız, Dr. Öğr.       Üyesi Serkan Meraklı, Arş. Gör. Dr. İsa Başbüyük, Pratik Çalışma Kitabı – II, Ceza Muhakemesi Hukuku 17. Baskı, Ağustos 2022

Kapak Fotoğrafı

[1] 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu Madde 309

[2] 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu Madde 310