CEZA MUHAKEMESİNDE OLAĞANÜSTÜ İTİRAZ KANUN YOLU

Enes Eskin - 9 ay önce - Ceza Muhakemesi Hukuku - 402

CEZA MUHAKMESİNDE OLAĞANÜSTÜ İTİRAZ KANUN YOLU

5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’muzda olağanüstü kanun yolları üç ana başlık altında yer almaktadır. Bunlar “Olağanüstü İtiraz, Kanun Yararına Bozma ve Yargılamanın Yenilenmesi”dir. Biz bu yazımızda CMK madde 308 ve 308/A’da düzenlenen Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısının ve Bölge Adliye Mahkemesi Cumhuriyet Başsavcısının olağanüstü itiraz yetkisini inceleyeceğiz.

OLAĞANÜSTÜ İTİRAZ:

Olağanüstü İtiraz, Yargıtay ve Bölge Adliye Mahkemesi Ceza Dairelerinin verdiği kararların denetimini sağlayan olağanüstü bir kanun yolu olarak düzenlenmiştir. Lafzından da anlaşılacağı üzere olağan kanun yollarının tüketilmesi sonucunda başvurulabilecek bir kanun yolu olarak karşımıza çıkmaktadır. Olağanüstü itirazı sadece Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısının ve Bölge Adliye Mahkemesi Cumhuriyet Başsavcısı yapabilmektedir. Bu demek değildir ki taraflar bu itirazı talep edemezler. Sanık, sanık müdafiisi, katılan/müşteki, katılan/müşteki vekilinin süresi içinde istemde bulunması halinde de Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısının ve Bölge Adliye Mahkemesi Cumhuriyet Başsavcısı  olağanüstü itirazı yapmak zorundadır.

CMK madde 308’de Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı’nın itirazı düzenlenmiştir. Buna göre;

“(1) Yargıtay ceza dairelerinden birinin kararına karşı Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı, re'sen veya istem üzerine, ilâmın kendisine verildiği tarihten itibaren otuz gün içinde Ceza Genel Kuruluna itiraz edebilir. Sanığın lehine itirazda süre aranmaz. 

(2) İtiraz üzerine dosya, kararına itiraz edilen daireye gönderilir. 

(3) Daire, mümkün olan en kısa sürede itirazı inceler ve yerinde görürse kararını düzeltir; görmezse dosyayı Yargıtay Ceza Genel Kuruluna gönderir.[1]”

Bu maddeye göre olağanüstü itiraz kanun yoluna gidilebilmesi için itiraza konu olacak kararın Yargıtay Ceza Dairelerinden biri tarafından verilmiş olmalıdır. Yargıtay Ceza Dairelerinin kararlarına karşı olağanüstü itiraz yoluna sadece Yargıtay Cumhuriyet Başsavcıları gidebilir. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı, Yargıtay Ceza Dairelerinin kararına karşı re’sen veya istem üzerine itiraz edebilir. Olağanüstü itirazın yapılabilmesi için ilamın Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısına verildiği andan itibaren 30 gün içinde yapılması gerekmektedir. Fakat sanık lehine yapılan olağanüstü itirazda süre aranmaz. İtirazlar Yargıtay Ceza Genel Kuruluna gönderilmek üzere, kararı veren ilgili Yargıtay Ceza Dairesi’ne yapılır. İtirazlar ilk olarak Kararı veren Yargıtay Ceza Dairesi’nce incelenir ve itiraz yerinde görülürse karar düzeltilir. İtirazın yerinde görülmemesi üzerine Dosya Yargıtay Ceza Genel Kurulu’na gönderilir ve Ceza Genel Kurulunca karar verilir.

CMK madde 308/A’da Bölge Adliye Mahkemesi Cumhuriyet Başsavcısı’nın itirazı düzenlenmiştir. Buna göre;

“(1) Bölge adliye mahkemesi ceza dairelerinin kesin nitelikteki kararlarına karşı Bölge Adliye Mahkemesi Cumhuriyet Başsavcılığı, re’sen veya istem üzerine, kararın kendisine verildiği tarihten itibaren otuz gün içinde kararı veren daireye itiraz edebilir. Sanığın lehine itirazda süre aranmaz. Sanık aleyhine itiraz edilebilmesi için kararı etkileyecek nitelikte esaslı bir hatanın bulunması zorunlu olup, bu itiraz sanık veya müdafiine daire tarafından tebliğ olunur. Tebligat, ilgililerin dava dosyasından belirlenen son adreslerine yapılmasıyla geçerli olur. İlgililer, tebliğden itibaren yedi gün içinde yazılı olarak cevap verebilir. Daire, mümkün olan en kısa sürede itirazı inceler ve yerinde görürse kararını düzeltir; görmezse dosyayı itirazı incelemek üzere ceza daireleri başkanlar kuruluna gönderir. Kurula gönderilen itiraz hakkında, kararına itiraz edilen dairenin başkanı veya görevlendireceği üye tarafından kurula sunulmak üzere bir rapor hazırlanır. Kurulun itirazın kabulüne ilişkin kararları, gereği için dairesine gönderilir. Kurulun verdiği kararlar kesindir. Dörtten fazla ceza dairesi olan bölge adliye mahkemelerinde Hâkimler ve Savcılar Kurulu tarafından daire başkanları arasından belirlenen ve dört üyeden oluşan başkanlar kurulu bu incelemeyi yapar. Başkanlar kurulunun bu maddeye ilişkin çalışma usul ve esasları, Hâkimler ve Savcılar Kurulu tarafından belirlenir.[2]”

Bu maddeye göre olağanüstü itiraz kanun yoluna gidilebilmesi için itiraza konu olacak kararın Bölge Adliye Mahkemesi Ceza Dairelerinden biri tarafından kesin karar olarak verilmiş olmalıdır. Bu kararlarına karşı olağanüstü itiraz yoluna sadece Bölge Adliye Mahkemesi Cumhuriyet Başsavcıları gidebilir. Bölge Adliye Mahkemesi Cumhuriyet Başsavcısı, Bölge Adliye Mahkemesi Ceza Dairelerinin kararına karşı re’sen veya istem üzerine itiraz edebilir. Olağanüstü itirazın yapılabilmesi için ilamın Bölge Adliye Mahkemesi Cumhuriyet Başsavcısına verildiği andan itibaren 30 gün içinde yapılması gerekmektedir. Fakat sanık lehine yapılan olağanüstü itirazda süre aranmaz. Sanık aleyhine itiraz edilebilmesi için kararı etkileyebilecek nitelikte esaslı bir hatanın yapılmış olması gerekmektedir. Örneğin hırsızlık suçundan dolayı yargılama yapılmış ve karar verilmiş fakat daha sonra nitelikli yağma suçu olduğu anlaşılmışsa, cinsel suçlardan dolayı yapılan yargılamalarda mağdurun 18 yaşından küçük olduğunu anlaşılması gibi durumlarda esaslı hatadan söz edilebilir. Sanık aleyhine yapılan itirazlar sanık veya müdafiisine tebliğ edilir. Tebliğden sonra 7 gün içinde iddialara cevap verilebilir. İtirazlar kararı veren Bölge Adliye Mahkemesi Ceza Dairesi’ne yapılır. İtiraz yerinde görülürse karar düzeltilir. İtirazlar yerinde görülmezse dosya Ceza Daireleri Başkanlar Kuruluna gönderilir. Bölge Adliye Mahkemesi Ceza Dairesi Başkanlar Kurulu’nun itirazın kabulüne karar vermesi halinde kararın gereğinin yapılması için dosyayı ilgili ceza dairesine gönderir. Kurulun verdiği kararlar kesindir.

KAYNAKÇA:

5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu

5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu

Bayer, C. "OLAĞANÜSTÜ BİR KANUN YOLU OLARAK YARGITAY CUMHURİYET     BAŞSAVCISININ İTİRAZ YETKİSİ (CMK m. 308)". Kırıkkale Hukuk Mecmuası 1 (2021 ): 211-241

Prof. Dr. Veli Özer Özbek, Doç. Dr. Koray Doğan, Dr. Öğr. Üyesi Pınar Bacaksız, Dr. Öğr.       Üyesi Serkan Meraklı, Arş. Gör. Dr. İsa Başbüyük, Pratik Çalışma Kitabı – II, Ceza Muhakemesi Hukuku 17. Baskı, Ağustos 2022

Kapak Fotoğrafı

[1] 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu Madde 308

[2] 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu Maddesi 308/A