ICSID UNCITRAL ve ICC

Nur Yılmaz - 9 ay önce - Hukuk - 250

ICC Milletlerarası Tahkim Divanı (ICC International Court of Arbitration)

ICC’nin Milletlerarası Tahkim Divanı 1923 yılında kurulmuştur ve o zamandan günümüze tarafların aralarındaki uyuşmazlıkları milletlerarası tahkim yoluyla çözmesine imkân sağlamaktadır.[1] İngilizce, Fransızca, İspanyolca, Portekizce, Çince, Arapça, Rusça, Almanca ve İtalyanca gibi birçok dilde hizmet vermektedir.[2] 

ICC tarafından uygulanan tahkim kuralları 2017 ve 2021 yıllarında değiştirilen 2012 tarihli kurallardır. Bu kuralların 4. Maddesine göre tahkim sürecine başvurmak isteyen taraf sekretaryaya talebini sunarak süreci başlatabilecektir. Tarafın veya tarafların aynı maddenin 4. fıkrasında belirtilen ödemeleri yapması gerekmektedir. ICC tahkim kurallarınca yürütülecek bir tahkim sürecinin taraflarca kabul edilmesi demek aynı zamanda tarafların anlaşmazlığın ICC Milletlerarası Tahkim Divanı bünyesinde çözüme kavuşturulacağını kabul etmesi anlamına gelmektedir. (6/2) Tahkim sürecine daha sonrasında katılmak isteyen tarafın (Additional Party) sekreterliğe başvurması gerekmektedir. Katılma talebinin sekreterlik tarafından alındığı tarih, tahkim sürecine daha sonrasında katılmak isteyen tarafa karşı tahkim sürecinin başladığı tarih olarak kabul edilecektir. (7/1)[3]

UNCITRAL Tahkim Kuralları (UNCITRAL Arbitration Rules)

Birleşmiş Milletler Uluslararası Ticaret Hukuku Komisyonu diğer adıyla UNCITRAL, BM Genel Kurulu’nun 17.12.1966 tarih ve 2205 (XXI) sayılı kararıyla birlikte milletlerarası ticaret hukukunun modernleşmesi ve uyumlaştırılmasını desteklemek amacıyla, BM Genel Kurulu’na bağlı olan bir alt organ şeklinde kurulmuştur.[4]

UNCITRAL Tahkim Kuralları, tarafların ticari ilişkilerinden kaynaklanan tahkim yargılamasının yürütülmesinde anlaşabilecekleri ve geçici olarak kullanılabilecekleri kapsamlı bir dizi usul kuralı sağlar.[5] UNCITRAL Tahkim kuralları 1976 yılında kabul edilmiştir ve 2010 yılında revize edilmiş şekliyle uyuşmazlık çözümlerinde kullanılmaktadır. Tahkim Kurallarının dört farklı versiyonu bulunmaktadır: 1976 sürümü; 2010 revize edilmiş versiyonu; ve Antlaşma Tabanlı Yatırımcı Devlet Tahkimine İlişkin UNCITRAL Kurallarını ve UNCITRAL Hızlandırılmış Tahkim Kurallarını içeren 2021 sürümünü içeren 2013 sürümü.[6]UNCITRAL Tahkim Kuralları taraflara Ad-Hoc tahkim usulü ile uyuşmazlıklarını çözme imkânı sağlamaktadır ancak UNCITRAL Tahkim Kuralları’nın taraflar arasındaki uyuşmazlığın çözümüne uygulanabilmesi için, tarafların tahkim sözleşmesi ile bu kuralları kabul etmiş olmaları gerekmektedir.[7]

ICSID Uluslararası Yatırım Anlaşmazlıklarının Çözüm Merkezi (International Centre for Settlement of Investment Disputes)

ICSID konvansiyonu 14 Ekim 1966'da yürürlüğe girmiştir.[8] ICSID tahkim usulü, yatırım uyuşmazlıklarının çözülmesinde en çok başvurulan tahkim usullerinden bir tanesidir.[9] ICSID tarafından çözüme ulaştırılacak uyuşmazlığın konvansiyona taraf devletlerden biriyle sözleşmeye taraf olan devletlerden birinin vatandaşı arasında gelişen bir uyuşmazlık olması gerekmektedir.[10] ICSID tarafından çözüme ulaştırılacak uyuşmazlık ticari nedenle değil yatırım nedeni ile taraflar arasında kaynaklanan uyuşmazlıklardır. Yatırım Tahkimine daha sonraki yazılarımızda değineceğimiz için burada uzunca yer vermiyoruz bununla birlikte yatırım tahkimini yabancı yatırımcı ile ev sahibi devlet arasındaki yatırımdan doğan uyuşmazlıkların çözülmesi için başvurulan tahkim türü olarak tanımlayabiliriz.[11]

ICSID bünyesinde taraflara tanınan Ek İmkan Kurallarının bir parçası olan Tahkim Ek İmkan Kuralları iki tarafın da devlet veya devlet vatandaşı olması fark etmeksizin ICSID konvansiyonuna imzacı olmadığı hallerde; devlet veya devlet vatandaşı olması fark etmeksizin iki taraftan birinin ICSID konvansiyonuna imzacı olmadığı hallerde; bir REIO’nun anlaşmazlığa taraf olduğu hallerde uygulanır.

ICSID, bünyesinde ek imkân kurallarına başvurmak isteyen uyuşmazlığın tarafı, talebini ve talebini destekleyen, kanıtlayan dokümanları ücret ile birlikte genel sekretere iletir. Talebin ICSID’in ana dillerinden olan İngilizce, İspanyolca veya Fransızca olarak yapılması gerekmektedir.(3.a)[12]

[1] https://icc.tobb.org.tr/icc-tahkim.php ulaşıldı 14.07.2023

[2] https://iccwbo.org/dispute-resolution/dispute-resolution-services/icc-international-court-of-arbitration/ ulaşıldı 14.07.2023

[3]https://iccwbo.org/wp-content/uploads/sites/3/2020/12/icc-2021-arbitration-rules-2014-mediation-rules-english-version.pdf ulaşıldı 14.07.2023

[4] Nehir Ünel, “Birleşmiş Milletler Uluslararası Ticaret Hukuku Komisyonu”, Uluslararası Ekonomik Sorunlar, sy 32 (t.y.): 51.

[5] https://uncitral.un.org/en/texts/arbitration/contractualtexts/arbitration ulaşıldı 14.07.2023

[6] https://uncitral.un.org/en/texts/arbitration/contractualtexts/arbitration ulaşıldı 16.07.2023 

[7] Halime Ebru Demircan, “UNCITRAL Tahkim Kuralları İle Milletlerarası Tahkim Kanunu Hükümleri Çerçevesinde Ad Hoc Tahkim” (Yüksek Lisans Tezi, Ankara, Ankara Üniversitesi, 2005), 25.

[8] https://icsid.worldbank.org/resources/rules-and-regulations/convention/overview ulaşıldı15.07.2023

[9]  İnci Ataman Figanmeşe, “Milletlerarası Ticari Tahkim ile Yatırım Tahkimi Arasındaki Farklar”, Public and Private International Law Bulletin 31, sy 1 (t.y.): 98.

[10] Doç.Dr.Ali İbrahim Akkutay, “Uluslararası Yatırımdan Kaynaklanan Uyuşmazlıkların Çözümünde ICSID Sözleşmesinin 27. Maddesi”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi 26, sy 107 (t.y.): 299.

[11] Ataman Figanmeşe, “Milletlerarası Ticari Tahkim ile Yatırım Tahkimi Arasındaki Farklar”, 93.

[12] https://icsid.worldbank.org/rules-regulations/convention ulaşıldı 14.07.2023