TÜRKİYE YUNANİSTAN İLİŞKİLERİ

Enes Eskin - 1 yıl önce - Siyasi Tarih - 469

TÜRKİYE YUNANİSTAN İLİŞKİLERİ

İkili ilişkileri inişli çıkışlı olan Türkiye ve Yunanistan’ın yakın tarihteki ilişkilerini incelediğimiz bu yazımıza Yunanistan’ın Osmanlı Devleti’ne isyan edip kurulmasından itibaren başlayacağız.

Fransız İhtilali’nden sonra çok uluslu olan Osmanlı Devleti içinde yer alan azınlık gruplar zaman içinde bağımsızlık kazanmak için isyan etmişlerdir. Batı devletleri tarafından da desteklenen bu isyanlar ve 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı’nın kaybedilip imzalanan Edirne Antlaşmasında bağımsız bir Yunan Devleti kurulacağı kabul edilmiştir. Bu antlaşmanın üzerine sınırlar belirlendikten sonra 1930 yılında Osmanlı Devleti de mecburen Yunan Devleti’ni onaylamıştır.

Kurulan Yunan Devleti benimsediği Megali İdea ideolojisi ile yayılmacı bir politika gözetmiştir. Bizans’ı yeniden canlandırmak olan bu ideoloji neticesinde Yunanistan zaman içinde Osmanlı Devleti ile savaşmıştır. 93 Harbi olarak bilinen 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nda tarafsız kalması ve Rus baskısı ile bugün Yunanistan sınırları içinde kalan Teselya Bölgesi ve Arto Yunanistan’a savaşmadan bırakılmak zorunda kalınmıştır. Ayrıca 1864 yılında İngiltere tarafından İyon Adaları da Yunanistan’a teslim edilmiştir. 

Yunanistan, Osmanlı Devleti içinde yaşayan Rumları da isyana teşvik edip isyanlar çıkartmaya çalışmıştır. Girit Adası’nda destekledikleri isyana 1895 yılında müdahale etmesi sonucu Osmanlı Devleti bu hareketi savaş sebebi olarak saymış ve1897 yılında Osmanlı-Yunanistan Savaşı başlamıştır. Bu savaşın neticesinde ağır kayıplar veren Yunan Ordusu hezimete uğramıştır. Osmanlı Devleti bu durumu lehine kullanmak istemiş ve Atina’yı da alarak Yunan Devleti’ne son vermeyi hedeflemiştir. Fakat Batı Devletleri ve Rusya’nın araya girmesi üzerine savaş sona ermiştir. Savaşın sonunda imzalanan antlaşma sonucunda cephede kazandığı halde masada istenilen sonuç alınamamış geri aldığı bölgeleri Yunanistan’a tekrar bırakmak zorunda kalmıştır. 

Balkan Savaşları sonunda ise Makedonya, Selanik ve On İki Ada dışındaki bölgeleri ve Girit Adasını Yunanistan’a bırakmıştır. 

1. Dünya Savaşı’nda kaybeden tarafta olan Osmanlı Devleti’ne karşı Yunanistan Batılı Devletlerden Batı Anadolu Bölgesini istemiş ve Batılı Devletlerin izin vermesi ile bu bölgeleri 1919 yılında işgale başlamıştır. 1. Dünya Savaşı üzerine Osmanlı’nın imzaladığı Sevr Antlaşmasını kabul etmeyen ve Anadolu’daki haksız işgallere karşı koyan Türkler, Yunanistan’a karşı da mücadele etmiştir. Nitekim Millî Mücadele başarıya ulaşmış Sevr Antlaşması yok sayılmış, Yunan ordusu ülkeden kovulmuş, Mudanya Mütarekesi 11 Ekim 1922’de imzalanmıştır. Bunun üzerine Lozan’da başlayan barış görüşmeleri neticesinde Mudanya’da kabul edilen Türkiye-Yunanistan sınırları, nüfus mübadelesi, esir takası, Ege Denizinde Bozcaada ve İmroz ile Osmanlı Devleti döneminde İtalyanlara bırakılan On İki Ada dışındaki adalar silahsızlandırılmak şartı ile Yunanistan’a bırakılmıştır. 

Bu dönemden sonra Türkiye ve Yunanistan ilişkileri normalleşmeye başlamış, pek çok ikili antlaşma imzalanmıştır. 1930’larda Avrupa’da başlayan hareketlenmeler sonucunda Balkan Antantı imzalanmıştır. Türkiye 2. Dünya Savaşı süresince Yunanistan’a erzak, ilaç yardımları yapmıştır. 2. Dünya Savaşı sonunda On İki Adayı; 1947 yılında Osmanlı Döneminde İtalyanlara bırakılan ve Türkiye’nin varisi olarak elinde bulunduran İtalya, barış antlaşması ile Yunanistan’a vermiştir. 

Türkiye ile Yunanistan ilişkileri 1955 yılında patlak veren Kıbrıs Sorunu ile bir anda tersine dönmüş gerilim hat safhaya ulaşmıştır.

Kıbrıs Sorunu ile ilgili yazımıza ulaşmak için buraya tıklayabilirsiniz.

KAYNAKÇA:

Uzun, H. (2004). 1919-1950 YILLARI ARASINDA TÜRKİYE – YUNANİSTAN İLİŞKİLERİ. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 5 (2), 35-50.

Kayıran, M. & Metintaş, M. Y. (2018). TÜRK – YUNAN İLİŞKİLERİ (1878 – 1952). Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Yakın Tarih Dergisi, 2 (3), 33-73.

OSMANLI TARİHİ, TUTKU YAYINEVİ, AYTEKİN GEZİCİ, 2015.

KAPAK FOTOĞRAFI

FOTOĞRAF